ATAK

Gdy Morihei Ueshiba rozpoczął nauczanie aikido, jego uczniowie zwykle mieli już wysokie umiejętności w innych sztukach walki. Między innymi z tej przyczyny nawet dziś w czasie treningów aikido ataki nie znajdują się w centrum zainteresowania. Uczniowie poznają różne ataki, z których wykonuje się techniki aikido. Mimo iż przeważnie nie ćwiczy się ich zbyt intensywnie, dobry atak jest niezbędny do nauki poprawnego i efektywnego wykonania techniki. Ważne jest, żeby atak był zdecydowanym uderzeniem lub neutralnym chwytem: ani pchaniem, ani ciągnięciem (adepci aikido określają taki rodzaj ataku jako „uczciwy”). Szybkość ataku może się zdecydowanie różnić w zależności od zaawansowania osoby wykonującej technikę. Bez względu na szybkość ataku, zamiar uderzenia lub kontroli (przez uchwyt) powinien być taki sam.

Podczas treningu aikido korzysta się z różnych stylizowanych uderzeń i chwytów. Najbardziej znane to:

• shomen uchi – pionowe cięcie w głowę,
• tsuki – uderzenie w brzuch,
• yokomen uchi – ukośne cięcie w bok głowy lub szyję,
• chudan-tsuki – cios prosty w brzuch,
• katate dori – uchwyt jedną ręką za przedramię,
• ushiro tekubi dori – uchwyt z tyłu jedną ręką za przedramię,
• katateryote dori lub morotedori – uchwyt dwiema rękami za przedramię,
• ryote dori – uchwyt dwiema rękami za obydwa przedramiona,
• ushiro ryote dori – uchwyt z tyłu dwiema rękami za obydwa przedramiona,
• hiji dori – uchwyt dwiema rękami za łokcie,
• kata dori – uchwyt jedną ręką za ramię,
• ryokata dori – uchwyt dwiema rękami za obydwa ramiona,
• ushiro ryokata dori – uchwyt z tyłu dwiema rękami za obydwa ramiona,
• eri dori – uchwyt za kołnierz,
• ushiro eri dori – uchwyt z tyłu za kołnierz,
• ushiro kubi shime – uchwyt z tyłu za szyję (duszenie od tyłu),
• mune dori – uchwyt za odzież w okolicy piersiowej (jedną lub dwiema rękami),
• sode dori – uchwyt za rękaw.

Zazwyczaj uchwyt za przedramię rozumie się jako uchwyt za nadgarstek, lecz nie jest to regułą. Wiele uderzeń –uchi przypomina ciosy mieczem. Niekiedy wykorzystuje się kopnięcia, ale nie wchodzą one w podstawowy zakres treningów.

Większość technik aikido może być zastosowana także w przypadku odpowiedzi na atak, np. bloku. Niektóre szkoły określają to jako „bazową” formę danej grupy technik. Początkujący zwykle ćwiczą techniki będące odpowiedzią na uchwyt. Są one uważane za dobre ćwiczenie podstawowe, ponieważ połączenie z uke jest jasne i silne i łatwiej „wyczuć” mechanikę ciała i przepływ siły.

Poza atakami stanowiącymi “pretekst” do wykonania techniki, występują także atemi, uderzenia wykonywane jako część techniki. Poglądy na rolę atemi są zróżnicowane. Dla niektórych atemi to uderzenia w ważne części ciała, mające podnieść efektywność techniki, tymczasem dla innych jest to metoda odwrócenia uwagi, szczególnie gdy są wymierzone w twarz. Przykładowo, jeśli ruch odsłoniłby aikidokę na atak, może on wyprowadzić szybkie uderzenie, żeby odwrócić uwagę przeciwnika lub zająć zagrażającą mu kończynę. Atemi to nie tylko kopnięcia i ciosy pięścią, ale także uderzenia innymi częściami ciała, jak ramię lub bark. Niektóre rzuty mogą być wykonane dzięki wybiciu uke z równowagi lub nagłemu użyciu atemi. Niektórzy mistrzowie, jak Morihiro Saito, zalecają trening atemi poprzez uderzanie w drzewo lub oponę.